Cặp nghệ sĩ cá tính mang rừng đặt giữa Thủ đô

Le Brothers tại triển lãm “Trong Rừng”. Ảnh: FBNV

Rừng trong những sáng tạo độc đáo

“Cây ơi mày bao nhiêu tuổi?” – Câu hỏi này bắt đầu xuất hiện trong tâm trí hai nghệ sĩ và nhắc đi nhắc lại sau nhiều chuyến đi dài vào các khu rừng phía Bắc Trường Sơn ở miền tây tỉnh Thừa Thiên - Huế. Tiếp theo đó là những ngày tháng lang thang ở miền núi Tây Nguyên, rồi đến những chuyến đi xa ngoài lãnh thổ với rừng ở các vùng đất và lục địa khác nhau.

Đặt chân lên những cánh rừng già, ngồi dưới bóng cây cổ thụ như không vương dấu thời gian, hình hài của tự nhiên bắt đầu xuất hiện len lỏi vào bên trong, ghi hình vào cảm xúc và tâm trí.

Để rồi họ nhận ra: Tự nhiên vẫn ở đó, nhưng đó là lúc nó mới được phát hiện. Đó là một tự nhiên của hiện diện ngoại thân và hiện diện bên trong đời sống nội tâm, mà phần lớn không được nhận ra bởi vì con người thường choáng ngợp trước sự trù phú lớn lao của phong cảnh tự nhiên…

Không gian triển lãm.

Được khởi động từ 2021, Trong Rừng xuất hiện đầu tiên bằng một seri các bức vẽ sơn dầu trên toan khổ lớn, các bộ khung cửa gỗ cổ và tủ gỗ được vẽ như một bề mặt hội họa tương thích với kết cấu ba chiều và vật liệu nặng, và tiếp theo là những các video hình ảnh động được thực hiện trong những chuyến đi rừng.

Triển lãm lần này mang đến 17 tác phẩm sơn dầu trên vải, 9 bộ cửa gỗ, 1 cụm tác phẩm sắp đặt và 1 video. Điều tạo nên sự độc đáo của những tác phẩm đó là những dải màu dọc xen kẽ của những sắc độ từ trầm ấm, rực rỡ tới u tối lạnh lẽo.

Những người yêu nghệ thuật thưởng ngoạn tại triển lãm.

Vẫn theo cách thức sáng tác đặc trưng của Le Brothers, mỗi người tuần tự thay nhau làm việc trên những bề mặt màu sắc để thay nhau tường thuật về cảm xúc và nhận thức về rừng, Trong Rừng, trong một mạch đối thoại và tự sự liên miên... Sự liên thông của cảm giác chuyển thành các thao tác vẽ, vẩy, vạch, miết, mài trên bề mặt tranh được diễn ra từ người này nối tiếp người kia khi sự chia sẻ nhận thức chung về tự nhiên.

Một số tác phẩm sơn dầu trên vải.

Các “hội thoại” liên tục của họ trên bề mặt tranh hình thành những đường kẻ không hồi kết, chồng lớp, dày đặc và chuyển biến - như hệ cảm xúc dày đặc đa tầng vừa sinh sôi, vừa úa tàn của rừng đem lại cho họ.

Từ những bề mặt tranh, kết cấu thị giác này lan lên các khung cửa gỗ cổ, lên những phiến vật chất do bàn tay con người và dấu ấn của thời gian, như sự bao phủ và sinh sôi của rừng sẽ xâm chiếm những gì còn lại.

Các phẩm sơn dầu trên cửa gỗ.

Dàn dựng dàn trải trong không gian một cách phi tuyến, không nhằm hướng đến một lộ trình cụ thể cho người xem, những vật thể nghệ thuật do bàn tay con người kết hợp với vật thể tự nhiên của cây, nước, sinh vật, nhằm xây dựng và truyền đạt cảm giác về thiên nhiên, và tạo dựng sự đối thoại với thiên nhiên của mỗi người bước vào trong đó.

Một cuộc đối thoại ngoại lệ

Lê Ngọc Thanh và Lê Đức Hải (Le Brothers) sinh năm 1975 tại tỉnh Quảng Bình, được biết tới như những nghệ sĩ sơn mài Việt Nam sáng tác về chủ đề chiến tranh. Cả hai tốt nghiệp Đại học Nghệ thuật Huế năm 2000, nơi Lê Ngọc Thanh học chuyên ngành sơn mài, còn Lê Đức Hải chọn sơn dầu.

Sau quá trình khám phá việc vẽ tranh, Le Brothers bắt đầu thử nghiệm với nghệ thuật trình diễn và video art, với nhiều tác phẩm xoay quanh những ẩn dụ về sự tương đồng. Các sáng tác của cặp song sinh gây ấn tượng bởi cách tiếp cận độc đáo của họ tới các vấn đề lịch sử, căn tính, cũng như những giải thích về lịch sử trong bối cảnh hiện tại.

Trong Rừng là dự án mới nhất của cặp nghệ sĩ song sinh Le Brothers.

Trong Rừng là một đối thoại ngoại lệ với thực hành trước đây của cặp đôi nghệ sĩ cá tính này với đời sống bên ngoài, khi nhìn nhận một sự vật từ ngoại giới như một đối tượng bên cạnh họ, mà không phải là một nguyên cớ để phản ảnh tự sự của thân - tâm - trí như các công việc trước đây.

Ở đây sự phản tư xảy ra ở hai bản thể song sinh chung nghệ danh Le Brothers, cặp đôi tự đặt câu hỏi và tự cùng nhau trả lời bằng tranh cãi, thảo luận, thống nhất hay hoài nghi, để đi qua các suy tư về nguồn gốc, lịch sử cá nhân và cộng động, niềm tin và lý tưởng, quá khứ và hiện tại,…

Và diễn giải sự trả lời bằng các hình thức nghệ thuật thị giác trong nhiều chiều không gian và thời gian: những loạt tranh theo chủ đề được theo đuổi một cách trọn vẹn, tới ảnh chụp kết hợp trình diễn kéo dài, những trình diễn ngoài thực địa theo ý tưởng của dự án tới trình diễn tương tác – ứng tác theo hoàn cảnh và không gian trên nhiều địa điểm, và các diễn giải – chuyển thể ở hình ảnh động dạng video và đa phương diện.

Tour nghệ thuật và trò chuyện cùng Le Brothers trong khuôn khổ triển lãm.

Giám tuyển Nguyễn Anh Tuấn chia sẻ: “Nhìn lại những dự án nghệ thuật của Le Brothers tới ngày hôm nay, có thể thấy rằng đó không gì khác hơn các cuộc đối thoại bất tận của nội giới với sự vật và hiện tượng bên ngoài của hai con người - cá tính độc lập chung một nhân cách nghệ thuật. Đó là chuỗi tự sự nối tiếp nhau nhằm để giải đáp những câu hỏi xa xưa mà chưa bao giờ cũ: Tôi là ai?

Mỗi câu hỏi đặt ra một mệnh đề với thời cuộc và thân phận, để rồi nghệ thuật được dùng như phương tiện để hồi đáp, và sau đó câu hỏi mới xuất hiện, như một vòng lặp không điểm dừng”.

Triển lãm Trong Rừng mở cửa từ ngày 27.8 đến 29.10 tại Mơ Art Space (136 Hàng Trống, Hà Nội).

Le Brothers đã trưng bày và trình diễn tại nhiều địa điểm trong nước và quốc tế, bao gồm: The Nord galerie tại Berlin (2018), Vietnam Eye in START tại Saatchi Gallery ở London (2017), Trung tâm Nghệ thuật Jim Thompson ở Bangkok (2016), Bảo tàng Nghệ thuật Gwangju (2016), Bảo tàng Nghệ thuật đương đại Kumamoto ở Nhật Bản (2015), The Live Performance Biennale 2015 ở Canada, Palais de Tokyo ở Paris (2015), Bảo tàng Queens (2015), Hiệp hội Nghệ sĩ thị giác Croatia ở Zagreb (2015), Iran CP Biennale (2014), Không gian nghệ thuật FreeS ở Đài Bắc, Đài Loan (2014), Singapore Biennale (2013).

Các dự án được chọn bao gồm The Bridge II biểu diễn tại DMZ Gang Hwa, Hàn Quốc (2012); Before 86 Cheongju Complex Cultural Center, Korea (2012); Giao tiếp với thời đại, Saigon Open City, Vietnam (2006); Window to Asian Vietnam (2001)…

Các tác phẩm của họ được sưu tập bởi các bảo tàng và nhà sưu tập cá nhân trong nước và quốc tế, như Bảo tàng Nghệ thuật đương đại Singapore, Bảo tàng Nghệ thuật Gwangju và Trung tâm Nghệ thuật Jim Thompson

Năm 2000, Le Brothers thành lập phòng tranh riêng, và dựa trên nền tảng đó, mở ra chương trình nghệ sĩ lưu trú đầu tiên của Việt Nam – New Art Space Foundation (2008). New Art Space đã có nhiều đóng góp trong việc kết nối các nghệ sĩ trên toàn thế giới.

Bài và ảnh: Tùng Lâm