Căn bệnh hô hấp nguy hiểm dễ nhầm lẫn với Covid-19

Khi chúng ta quá sợ hãi và tập trung vào việc phòng ngừa sự lây nhiễm của virus gây Covid-19, những virus gây bệnh truyền nhiễm khác vẫn âm thầm lây lan, chờ thời cơ bùng phát.

Nổi bật trong đó là cúm mùa, căn bệnh khiến khoảng một tỷ người trên thế giới mắc và cướp đi hơn 650.000 mạng sống hàng năm, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Thông tin này được PGS.TS Cao Hữu Nghĩa, Giảng viên Trung tâm Đào tạo, Viện Pasteur TP.HCM, chia sẻ tại tọa đàm Cúm mùa và tầm quan trọng của việc tiêm vaccine cúm mùa, do Hội Y học dự phòng Việt Nam tổ chức ngày 17/2.

Một phút có một người tử vong do cúm mùa

Theo PGS.TS Cao Hữu Nghĩa, hiện nay, cúm mùa không được nhiều người đặt mối quan tâm hàng đầu. Tuy nhiên, các biến chứng do cúm mùa gây ra ở người mắc bệnh nền có thể để lại vĩnh viễn.

Cúm mùa là bệnh truyền nhiễm đường hô hấp cấp tính gây ra bởi virus Influenza. Bốn type virus cúm phổ biến nhất là cúm A H1N1, cúm A H3N2, cúm B Yamagata và cúm B Victoria.

Bệnh cúm lần đầu được bác sĩ Hippocrates mô tả năm 412 (Trước Công nguyên). Năm 1918, đại dịch cúm Tây Ban Nha bùng phát khiến hàng chục triệu người tử vong. Từ năm 1956 đến 1958 là thời điểm đánh đánh dấu dịch cúm châu Á do cúm A H2N2 gây ra, khoảng 2 triệu người mất mạng.

Các nạn nhân cúm trong bệnh viện cấp cứu gần trại quân đội ở Kansas, Mỹ, năm 1918. Ảnh: Ảnh: AP/National Museum of Health.

Năm 1968, đại dịch cúm Hong Kong bùng phát do virus cúm A H3N2 gây ra. Năm 2003 và 2009, thế giới lần lượt trải qua 2 trận đại dịch cúm gà (H5N1) và cúm heo (H1N1).

"Cúm mùa cũng là tác nhân gây trầm trọng hơn các bệnh lý nền khác như bệnh lý tim mạch, tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, thậm chí dẫn đến tử vong", PGS Nghĩa nhấn mạnh.

Theo số liệu của WHO, hàng năm, có gần một tỷ người mắc cúm mùa với 3-5 triệu ca chuyển biến nặng, trong đó khoảng 650.000 tử vong trên toàn thế giới (tương đương một phút có một người tử vong vì cúm mùa). Hầu hết ca tử vong liên quan cúm xảy ra ở người cao tuổi (trên 65 tuổi).

Cúm và Covid-19 có một số dấu hiệu bệnh tương tự, đa số là ho nặng, đau đầu, sốt cao, đau cơ, đau ngực, suy nhược cơ thể.

"Cúm mùa và Covid-19 đều là bệnh truyền nhiễm qua đường hô hấp do virus gây ra và có một vài triệu chứng giống nhau, nhưng cúm mùa và Covid-19 là 2 bệnh khác nhau do các virus khác nhau gây ra. Nếu như virus cúm mùa thay đổi lớp áo ngoài hàng năm thì chính virus gây Covid-19 cũng có những biến chủng từ Alpha, Delta đến Omicron", PGS Cao Hữu Nghĩa lý giải.

Với Covid-19, trẻ em không nằm trong nhóm đối tượng nguy cơ bệnh nặng và tử vong. Trong khi đó, trẻ dưới 5 tuổi lại là nhóm dễ nhiễm cúm và nguy cơ biến chứng từ cúm mùa rất cao.

PGS.TS Cao Hữu Nghĩa nhấn mạnh ai cũng có thể nhiễm cúm và biến chứng do cúm mùa gây ra có thể gặp ở bất kỳ độ tuổi nào. Biến chứng cúm mùa có thể gây ra tình trạng viêm phổi, viêm tai giữa, viêm cơ tim, làm trầm trọng hơn bệnh lý đang có ở trẻ em.

Giải pháp phòng ngừa đồng nhiễm cúm và Covid-19

"Người mắc cúm có bệnh nền sẽ diễn tiến nặng hơn, phụ nữ có thai dễ gặp các biến chứng. Hiện tượng đồng nhiễm cúm và Covid-19 có tồn tại", chuyên gia Viện Pasteur TP.HCM nhấn mạnh.

Số ca mắc cúm mùa trong giai đoạn dịch Covid-19 giảm đáng kể. Điều này nhờ biện pháp 5K, nguồn lực y tế dồn qua Covid-19 nên hoạt động giám sát cúm giảm. Ngoài ra, PGS Nghĩa cho biết trong bệnh truyền nhiễm có thuyết ẩn/trội, nghĩa là khi một tác nhân virus nổi trội, các tác nhân khác sẽ tạm ẩn.

PGS.TS Cao Hữu Nghĩa, Giảng viên Trung tâm Đào tạo, Viện Pasteur TP.HCM. Ảnh: Bích Huệ.

Do đó, PGS.TS Cao Hữu Nghĩa dự đoán cúm mùa sẽ trở thành mối quan tâm hàng đầu khi Covid-19 giảm xuống. Nguyên nhân là khi ít người tiếp xúc với virus đường hô hấp theo mùa, khả năng miễn dịch của quần thể giảm và nguy cơ bùng phát dịch bệnh tăng lên đáng kể.

"Trong thời điểm việc lưu hành virus cúm mùa thấp, người dân tiếp tục tiêm phòng cúm hàng năm vẫn là giải pháp quan trọng để tăng tỷ lệ miễn dịch cộng đồng, đề phòng đồng nhiễm cúm và Covid-19", chuyên gia Viện Pasteur TP.HCM nhấn mạnh.

Đặc biệt, ông nhấn mạnh vaccine phòng Covid-19 không thể thay thế vaccine phòng cúm mùa. WHO và Bộ Y tế cũng chấp thuận việc tiêm đồng thời vaccine cúm mùa bất hoạt và vaccine phòng Covid-19 mà không cần giãn cách giữa 2 mũi tiêm.

PGS.TS Cao Hữu Nghĩa nói thêm với bệnh truyền nhiễm, virus chỉ bị khuất phục khi con người tìm được giải pháp phòng, chống phù hợp, khống chế chúng bằng công cụ y học.

Do đó, các giải pháp phòng ngừa như chúng ta đã áp dụng với Covid-19 của giai đoạn trước (cách ly, khoanh vùng dập dịch, tách F0 khỏi cộng đồng) thực chất không mang lại hiệu quả cao.

"Biện pháp cốt yếu là sự thay đổi trong hành động của con người, tuân thủ 5K và không bỏ quên tất cả virus gây bệnh truyền nhiễm mà chúng ta đã có vaccine để phòng ngừa", PGS Nghĩa nhấn mạnh.

Bích Huệ