Cách trí óc của chúng ta vận hành

Trí óc quyết định các hoạt động của con người. Ảnh: Consciousness/ blogspot.

Đã bao giờ bạn thắc mắc tự hỏi tại sao con người lại ăn uống, ngủ nghỉ, có cảm xúc yêu đương? Hay bộ óc của nam giới và nữ giới có khác nhau bẩm sinh hay không?

Câu trả lời nằm ở cách hoạt động, vận hành và cấu tạo của trí óc. Lý giải rõ hơn về điều này, nhà nghiên cứu khoa học thần kinh Steven Pinker viết nên cuốn Trí óc vận hành như thế nào nhằm đưa độc giả khám phá, tiếp cận trí óc từ góc độ tâm lý và nhận thức.

Cuốn sách Trí óc vận hành như thế nào. Ảnh: Thu Huệ.

Câu trả lời về các hoạt động và đời sống tinh thần con người

Dịch giả Lê Đình Chi - người đã chuyển ngữ thành công nhiều tác phẩm, công trình nghiên cứu đồ sộ về khoa học, lịch sử - lý giải rằng sự quen thuộc đã làm ta quên mất bản thân mỗi người là một thực thể kỳ diệu và một khi đã nhận ra điều đó, mỗi người sẽ hình thành sự thôi thúc, nhu cầu tự thân muốn tìm hiểu về cách thức hoạt động của bản thân như một thực thể có ý thức, tư duy, sáng tạo, có thể xây dựng nên những ý tưởng hoàn toàn trừu tượng trong đầu từ hàng loạt thông tin rời rạc thu thập được từ hoạt động nghe, nhìn, cảm nhận...

Ông cho rằng đây chính là thời điểm thích hợp để tìm đến một cuốn sách nghiên cứu cung cấp “góc nhìn toàn diện, cô đọng nhưng không kém phần sâu sắc” về cách thức vận hành của trí tuệ con người, như Trí óc vận hành như thế nào của Steven Pinker.

Cuốn sách gồm 8 chương: Thiết bị tiêu chuẩn, Cỗ máy tư duy, Sự trả thù của hội ngộ chữ, Con mắt của trí óc, Các ý tưởng hay, Những cái đầu nóng, Những giá trị gia đình, Ý nghĩa của cuộc sống.

Để tăng tính chính xác, hơn 800 trang sách còn lồng ghép kiến thức chuyên môn từ lĩnh vực khoa học máy tính, nhân chủng học, sinh học tiến hóa, triết học và thuyết tư duy tính toán.

Tác giả Steven Pinker bắt đầu cuốn sách bằng việc đưa ra thảo luận về tế bào thần kinh và các quy trình hoạt động cơ bản của nó để từ đó chuyển sang các ý tưởng phức tạp hơn như cảm xúc, lý trí.

Ở những chương đầu tiên, tác giả trình bày thông tin cơ bản về cấu trúc, cách thức hoạt động của não bộ để tạo ra trí óc con người. Tiếp đó, ông giới thiệu các khái niệm về trí tuệ và ý thức, đồng thời lập luận rằng cấu trúc hiện tại của trí óc con người là kết quả của chọn lọc tự nhiên và đã được định hình bởi môi trường sống.

Nhà vật lý lý thuyết Stephen Hawking từng nói: “Không có khía cạnh nào của thực tại nằm ngoài tầm với trí óc con người”. Vậy điều gì khiến con người mang lý trí? Tại sao chúng ta thấy được không gian ba chiều? Điều gì khiến chúng ta vui vẻ, sợ hãi, tức giận, ghê tởm hay bị kích thích?...

Với cuốn sách này, độc giả sẽ tìm cho mình được những câu trả lời thỏa đáng về đời sống tinh thần của con người thông qua quan điểm khoa học nhận thức, sinh học tiến hóa và các lĩnh vực khác lý giải về cách trí óc cho phép chúng ta quan sát, có suy nghĩ, cảm nhận, biết cười nói, tương tác.

Tác giả Steven Pinker. Ảnh: Blogspot.

Điều huyền bí của trí óc

Cơ thể con người có những chức năng mà bộ não không thể điều khiển một cách chủ động, chẳng hạn như nhu cầu ăn uống, thải chất độc, nhịp đập của tim. Nhưng thú vị là những tư duy, cảm xúc của con người lại có tác động ngược lại ở một mức độ nào đó với các chức năng kia. Đó phải chăng chính là điều huyền bí của trí óc?

Lý giải về động lực viết sách, Steven Pinker chia sẻ: “Tôi đã viết cuốn sách này bởi rất nhiều điều huyền bí về trí óc, từ các hình tượng trong đầu đến tình yêu lãng mạn. Mục tiêu của tôi là dệt các ý tưởng thành một bức tranh gắn kết bằng cách sử dựng hai ý tưởng thậm chí còn lớn hơn, cũng không phải của tôi: Thuyết tư duy tính toán và lý thuyết chọn lọc tự nhiên của các thực thể sao chép”.

Ở các chương cuối cùng, Steven Pinker đề cập đến các khía cạnh phức tạp trong hành vi và cuộc sống của con người. Ông không quên khẳng định rằng trí óc nam giới và nữ giới hoàn toàn không khác nhau bẩm sinh.

Với hơn 800 trang sách dày đặc những nghiên cứu, lý thuyết và phân tích, đây là một cuốn sách không dễ đọc và những ai muốn hiểu được nó bắt buộc phải đọc một cách tập trung, vừa đọc vừa liên tưởng, suy ngẫm, liên kết các chương với nhau để xâu chuỗi lại “bộ điều khiển” cho mọi hoạt động của con người.

Bằng những giá trị đó, cuốn sách Trí óc vận hành như thế nào đã lọt vào chung kết giải thưởng Pulitzer với phiên bản gốc tiếng Anh How to Mind works.

Thu Huệ