Các siêu du thuyền Nga 'trong tầm ngắm' của phương Tây

Khi Nga tấn công Ukraine, những du thuyền của giới tinh hoa Nga lọt vào tầm ngắm của Mỹ và đồng minh châu Âu, những nước cam kết sẽ đóng băng tài sản của giới tinh hoa có quan hệ với Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Pháp đã bắt giữ du thuyền Amore Vero của ông chủ công ty dầu khí Rosneft Igor Sechin khi nó cố gắng rời cảng La Ciotat ở Địa Trung Hải.

Bên cạnh đó, Forbes cho hay một du thuyền sang trọng trị giá gần 600 triệu USD thuộc sở hữu của tỷ phú Nga Alisher Usmanov cũng đã bị nhà chức trách Đức thu giữ, dù chưa được xác thực.

Trong bài phát biểu thông điệp liên bang ngày 1/3, Tổng thống Joe Biden cho biết sẽ cùng đồng minh châu Âu thu giữ du thuyền, căn hộ sang trọng, chuyên cơ riêng của giới tinh hoa.

Phương Tây "khởi động"

Các chuyên gia cho biết việc Pháp thu giữ du thuyền của ông Sechin là mở đầu của nỗ lực toàn cầu để thu giữ những du thuyền khác của giới thượng lưu Nga, và có khả năng diễn ra những cuộc chiến pháp lý kéo dài.

William Courtney, Giám đốc Diễn đàn Lãnh đạo Doanh nghiệp RAND, nói rằng việc trừng phạt và thu giữ tài sản sẽ làm suy yếu quan hệ kinh tế giữa Điện Kremlin và giới tinh hoa, những người được cho là hỗ trợ ông Putin giảm bớt tác động của các lệnh trừng phạt kinh tế.

Sau thông điệp của ông Biden ngày 1/3, Bộ Tư pháp Mỹ đã lập một đội đặc nhiệm mang tên KleptoCapture để thực thi tuyên bố của Nhà Trắng.

Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland ngày 2/3 nói rằng nhóm này sẽ bao gồm các công tố viên, đặc vụ liên bang và chuyên gia điều tra hành vi rửa tiền, điều tra viên về an ninh và thuế của Cục Điều tra Liên bang (FBI), Sở Thuế vụ (IRS), Cảnh sát Tư pháp, và Thanh tra Dịch vụ Bưu điện.

Các chuyên gia nhận định khó để xác nhận chủ thể sở hữu các du thuyền, khi những con tàu thường được đăng ký dưới tên công ty quản lý, hoặc một công ty “vỏ bọc” để che giấu quyền sở hữu.

Du thuyền Amore Vero ở La Ciotat, Pháp ngày 3/3. Ảnh: AFP.

Tuy nhiên, nhiều nhà tài phiệt Nga có tên trong danh sách của Bộ Tài chính Mỹ năm 2018 về các cá nhân sở hữu những du thuyền - được truyền thông công bố những năm gần đây, theo CNN.

Amber Vitale, cựu quan chức Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài của Bộ Tài chính, cho biết các lệnh cấm của Mỹ thường chỉ ngăn cá nhân và tổ chức Mỹ làm ăn với những người bị trừng phạt.

Dù vậy, ông nói thêm rằng các du thuyền sẽ gặp khó nếu lệnh trừng phạt được nhiều quốc gia áp dụng. Khi đó, tàu sẽ không thể cập cảng, tiếp nhiên liệu, sửa chữa.

Bộ Tài chính Pháp cho biết con tàu Amore Vero thuộc sở hữu của công ty mà “cổ đông chính” là ông Sechin - cựu Phó thủ tướng của chính quyền ông Putin, trước khi trở thành CEO của Rosneft năm 2012.

Dù vậy, Imperial Yatchs, công ty quản lý tàu Amore Vero, phủ nhận việc ông Sechin sở hữu con tàu.

“Chủ sở hữu hợp pháp đang kháng cáo quyết định thu giữ con tàu”, người phát ngôn Imperial Yatchs nói với CNN.

Du thuyền Dilbar của tỷ phú Usmanov, được Forbes cho rằng đã bị giới chức thành phố Hamburg thu giữ, nhưng chưa có xác nhận chính thức.

Người phát ngôn cơ quan kinh tế Hamburg ngày 3/3 nói rằng hiện không có du thuyền nào bị thu giữ ở cảng Hamburg.

Những siêu du thuyền khắp thế giới

Tàu Luna của tỷ phú người Azerbaijan Farkhad Akhmedov - chủ một công ty khí đốt nga - cũng ở cảng Hamburg hồi đầu tuần. Con tàu có 9 boong, cùng hệ thống cảnh báo tên lửa và kính chống đạn.

Một vài du thuyền của các tỷ phú Nga đậu tại Barcelona, Tây Ban Nha, trong đó có du thuyền Solaris của Roman Abramovich - chủ tịch CLB Chelsea, nhưng đã quyết định bán lại đội bóng và quyên góp tiền hỗ trợ người dân tại Ukraine, do những lo ngại bị chính phủ Anh trừng phạt.

Ông Abramovich cũng sở hữu du thuyền Eclipse đang đậu tại Carribean. Tàu Anna của ông Dmitry Rybolovlev cũng ở khu vực này.

Du thuyền Galatica Super Nova, thuộc sở hữu của Vagit Alekperov, Giám đốc công ty dầu mỏ Lukoil - doanh nghiệp bị Mỹ trừng phạt trong quá khứ - đã rời Barcelona để đi đến Montenegro.

Vị trí các siêu du thuyền của giới tinh hoa Nga trên khắp thế giới. Đồ họa: CNN.

Nhiều cá nhân nêu trên vẫn chưa bị trừng phạt, nhưng có khả năng sẽ là mục tiêu được Mỹ và châu Âu nhắm đến, đặc biệt sau tuyên bố của ông Biden và việc Pháp thu giữ tàu Amore Vero.

Số du thuyền của các tỷ phú Nga tới Ấn Độ Dương ngày càng nhiều - với những điểm đến chính là Maldives và Seychelles - cùng với đó là Trung Đông, giữa lúc phương Tây giáng nhiều đòn trừng phạt vào Nga sau khi nước này tấn công Ukraine.

Cuộc chiến pháp lý

Các lệnh trừng phạt sẽ bùng phát cuộc chiến pháp lý, và buộc các quan chức chính phủ phải chứng minh quyền sở hữu của giới tài phiệt Nga.

Raj Bhala, giáo sư Đại học luật Kansas, cho biết các tỷ phú Nga có thể dùng lý do tài sản được đăng ký dưới tên gia đình hoặc công ty vỏ bọc để phản bác về quyền sở hữu.

“Cá nhân bị trừng phạt có thể phản biện rằng tài sản bị đóng băng không phải của họ, do đó chính phủ không có quyền thu giữ tài sản”, ông Bhala nói.

Dù vậy, một mối lo khác cho các du thuyền của giới thượng lưu không nằm ở vấn đề pháp lý. Ngày 27/2, một thủy thủ Ukraine làm việc trên du thuyền Lady Anastasia đã cố đánh chìm con tàu nhưng bất thành.

Người thủy thủ nói rằng Alexander Milkheev, chủ con tàu và là CEO công ty sản xuất vũ khí Rosoboronexport, đã sản xuất những loại vũ khí để Nga tấn công Ukraine. Trước tòa, anh cho biết vẫn sẽ làm lại một lần nữa nếu có cơ hội.

Trần Hoàng