Bước tiến toàn cầu làm chậm 3 cuộc khủng hoảng

Quang cảnh một phiên họp của UNEA-6. Ảnh: THX

Bước tiến về nhận diện thách thức

UNEA-6 diễn ra tại trụ sở Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) ở Thủ đô Nairobi của Kenya trong bối cảnh chống biến đổi khí hậu ngày càng trở thành mục tiêu chung bức thiết của toàn cầu. Theo một nội dung được nhấn mạnh tại cuộc họp, hiện có 1 triệu loài có nguy cơ tuyệt chủng; ô nhiễm vẫn là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới.

Xuyên suốt kỳ họp là các nội dung nghị sự bám sát chủ đề là “Các hành động đa phương hiệu quả, toàn diện và bền vững, nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và ô nhiễm”. Kỳ họp có sự tham dự của khoảng 70 bộ trưởng và 7.000 đại biểu đến từ hơn 180 quốc gia thành viên Liên hợp quốc (LHQ), các nhóm xã hội dân sự, cộng đồng khoa học và khu vực tư nhân. UNEA-6 được dư luận quốc tế kỳ vọng sẽ trở thành cơ hội thúc đẩy những hành động đa phương vì môi trường với những tham vọng lớn hơn.

Cùng nhau định hình chính sách môi trường toàn cầu, kỳ họp khép lại sau khi thông qua 15 nghị quyết, 2 quyết định và 1 tuyên bố chung cấp bộ trưởng. Các văn kiện này đều thể hiện rõ mong muốn ngăn chặn 3 cuộc khủng hoảng của hành tinh, gồm biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và ô nhiễm.

Đưa tin về kết quả của kỳ họp, truyền thông quốc tế cho biết, 15 nghị quyết không mang tính ràng buộc về mặt pháp lý được thông qua tại hội nghị là một gói kế hoạch hành động nhằm giải quyết hàng loạt vấn đề môi trường cấp bách. Gói kế hoạch này được đánh giá là những hành động có tính táo bạo, tập trung vào các nhóm vấn đề: Thúc đẩy lối sống bền vững; hợp tác khu vực về ô nhiễm không khí; quản lý hợp lý hóa chất và chất thải; thuốc trừ sâu độc hại; chống bão cát và bụi; hạn chế tiêu thụ quá mức; các giải pháp hiệu quả và toàn diện nhằm tăng cường chính sách về nước để đạt được sự phát triển bền vững.

Truyền thông quốc tế cũng đặc biệt nhấn mạnh một nội dung đáng chú ý tại UNEA-6 là việc lần đầu tiên thông qua nghị quyết về suy thoái đất, kêu gọi các nỗ lực quốc tế nhằm chống sa mạc hóa và suy thoái đất đai, thúc đẩy bảo tồn và quản lý đất đai bền vững. Cùng với đó, UNEA-6 có nghị quyết đưa ra hướng dẫn về cách thế giới có thể làm tốt hơn trong việc bảo vệ, hỗ trợ và phục hồi môi trường ở những khu vực bị ảnh hưởng bởi xung đột.

Bên cạnh đó, các nội dung đáng chú ý tại UNEA-6 là các phần tranh luận về sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), kỹ thuật năng lượng mặt trời, các sáng kiến mới có thể tạo đột phá, bao gồm sử dụng AI phục vụ chống biến đổi khí hậu... UNEA-6 cũng dành một ngày thảo luận về Hiệp định Môi trường đa phương, qua đó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường sự hội tụ các hành động và chia sẻ kinh nghiệm giữa các hiệp định này.

Thể hiện rõ bước tiến của toàn cầu

Tại UNEA-6, Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres nhấn mạnh, trái đất đang trong tình trạng nguy khốn, hệ sinh thái đang sụp đổ, khí hậu đang bùng nổ và nhân loại phải chịu trách nhiệm cho những vấn đề này. Người đứng đầu LHQ kêu gọi, toàn cầu cần thực hiện những hành động khẩn cấp để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi công bằng sang năng lượng tái tạo, thích ứng với thời tiết khắc nghiệt, thực thi công bằng khí hậu, kiểm soát ô nhiễm, bảo vệ và khôi phục hệ sinh thái và thúc đẩy tiến độ hướng tới các mục tiêu trong Thỏa thuận Côn Minh-Montreal.

“Chúng ta phải làm việc cùng nhau để đối phó những cuộc khủng hoảng toàn cầu, để đưa thế giới theo con đường phát triển bền vững” - Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres nói.

Phó Tổng thư ký LHQ Amina Mohammed bày tỏ tin tưởng, kết quả mạnh mẽ của UNEA-6 sẽ đẩy nhanh các mục tiêu chung của thế giới, bao gồm nỗ lực đạt được cả Chương trình nghị sự 2063 của Liên minh châu Phi và Chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững cũng như 17 Mục tiêu phát triển bền vững.

Giám đốc UNEP Inger Andersen đánh giá, kết quả từ UNEA-6 thể hiện bước tiến trong nỗ lực chung của thế giới nhằm làm chậm 3 cuộc khủng hoảng của hành tinh. Nói sâu hơn, bà Andersen chỉ ra rằng, các nghị quyết được thông qua sẽ giúp UNEP và các quốc gia thành viên giải quyết được nhiều vấn đề về hóa chất, rác thải, bão cát hay bụi, cũng như sa mạc hóa, phục hồi đất đai và hơn thế nữa. Cùng với đó, tuyên bố của các bộ trưởng cũng tái khẳng định ý định mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế để làm chậm tốc độ biến đổi khí hậu, phục hồi đất đai và thiên nhiên, cũng như tạo ra một thế giới không ô nhiễm.

Bình luận từ giới chuyên gia quốc tế, tuy UNEA-6 nêu bật được một số lĩnh vực hành động quan trọng, song việc biến các cam kết thành kết quả hữu hình sẽ là một hành trình “gập ghềnh” với hàng loạt trở ngại, đặc biệt là tăng cường hỗ trợ tài chính cho các quốc gia đang phát triển để giải quyết biến đổi khí hậu. Song hành với đó là xây dựng những hệ thống mạnh mẽ để theo dõi và đo lường tiến bộ hướng tới các mục tiêu khí hậu. Mặt khác, sự phân mảnh dai dẳng trong quản trị môi trường toàn cầu, khi có rất nhiều hiệp định môi trường đa phương tập trung vào các vấn đề môi trường cụ thể, đòi hỏi tăng cường phối hợp để nâng cao hiệu quả và tối đa hóa tác động chung của các hiệp định này.

Ở góc độ tổng thể, giới chuyên gia bày tỏ tin tưởng rằng, một kỳ họp khó có thể giải quyết được hết các vấn đề thế giới nhức nhối, song UNEA-6 thể hiện một bước khởi đầu tiến bộ thông qua hợp tác toàn cầu. Tất yếu, việc giải quyết các khủng hoảng môi trường là không dễ dàng và cần có một quỹ đạo để củng cố tham vọng, cần nền tảng và nguồn lực thuận lợi cho các cam kết và phối hợp hành động. UNEA-6 vừa qua đã bước đầu làm được những điều quan trọng này, nhất là một nguồn lực bổ sung thúc đẩy sự thay đổi.

Thanh Trúc