Bí ẩn ngàn năm không giải lời nguyền xác ướp trong mộ vua Tutankhamun

Ngày 4/11/1922, tại Thung lũng các vị vua ở Ai Cập, nhà Ai Cập học người Anh Howard Carter tình cờ nhìn thấy một bậc thang đổ nát, một nửa ẩn bên dưới những mảnh vỡ từ lăng mộ pharaoh Ramesses IV. Đào sâu hơn, ông phát hiện thêm nhiều bậc thang dẫn đến một cánh cửa đá bị bịt kín.

Ông Carter đã thông báo cho nhà tài trợ của mình, ông Lord Carnarvon, và họ đã cùng nhau khám phá ra một kho báu ấn tượng nhất lịch sử Ai Cập học. Ngôi mộ chứa hơn 5.000 hiện vật gồm: vàng, đồ trang sức, đồ cúng và các bức tượng được trang trí vô cùng tỉ mỉ, công phu.

Nhưng chỉ năm tháng sau cuộc khai quật, ông Lord Carnarvon qua đời, được cho là do viêm phổi và nhiễm độc máu vì bị nhiễm trùng do muỗi đốt. Một tháng sau, ông George Jay Gould, nhà tài chính giàu có người Mỹ, đã đến thăm lăng mộ và cũng chết vì căn bệnh tương tự.

Năm 1924, nhà khảo cổ học người Anh Hugh Evelyn-White bất ngờ treo cổ tự tử và để lại một dòng chữ: "Tôi đã khuất phục trước lời nguyền xác ướp". Cũng cuối năm đó, một vị bác sĩ đã chụp X-quang xác ướp trước khi nó được trao cho các nhà chức trách bảo tàng, đã chết vì một căn bệnh không xác định được.

Trong vòng một thập kỷ qua, ít nhất chín người có liên quan đến cuộc khai quật lăng mộ đã chết. Nhiều người tin rằng đây là bằng chứng cho tin đồn về "lời nguyền xác ướp".

Vào thập niên 1970, ngôi mộ 500 năm tuổi của vua Ba Lan là Casimir IV Jagiellon được mở ra lần đầu tiên ở nhà thờ Wawel tại Krakow. Vài ngày sau đó, 4 trong 12 nhà nghiên cứu đã chết và trong ít tháng sau đó, vài người khác cũng chết. Tuy nhiên, các nhà khoa học nhanh chóng tìm ra lời giải thích cho "lời nguyền" này. Mẫu vật lấy từ xác nhà vua cho thấy hài cốt chứa đầy bào tử nấm Aspergillus flavus.

"Phần lớn mọi người hít phải bào tử nấm Aspergillus mỗi ngày mà không bị ốm", Tom Chiller, giám đốc Chi nhánh bệnh về nấm thuộc Trung tâm kiểm soát bệnh dịch Mỹ, cho biết.

"Tuy nhiên, đối với người có hệ miễn dịch yếu, việc hít bào tử nấm Aspergillus có thể gây nhiễm trùng phổi hoặc viêm xoang và lan tới các bộ phận khác trong cơ thể. Hội chứng này có tên Aspergillosis. Có nhiều dạng Aspergillosis khác nhau. Một số dạng nhẹ nhưng vài dạng rất nghiêm trọng và có thể gây tử vong".

Aspergillus flavus phổ biến hơn ở châu Á. Ngoài gây hội chứng Aspergillosis, loài này còn chứa chất độc flavitoxin, có thể gây tử vong cho người và động vật, đồng thời là nguyên nhân chính khiến thức ăn ôi thiu.

Kho báu trong mộ vua Tutankhamun bao gồm nhiều túi bánh mỳ và hạt thô, có thể thúc đẩy sự phát triển của nấm. Nhưng nếu Aspergillus flavus thực sự đứng sau "lời nguyền xác ướp", nó đã phải ở trong mộ vị vua trẻ trong thời gian rất dài.

"Aspergillus phát tán nhờ bào tử. Dù ưa chất nền giàu carbon như gỗ mục và điều kiện ẩm ướt, nhưng chúng vẫn có thể sống sót trong điều kiện dưỡng chất kém với lượng nước ít ỏi", Michael Wise, nhà khoa học máy tính ở Đại học Western Australia, người chuyên nghiên cứu thông tin vi khuẩn, cho biết.

Đối với phần lớn tổ chức gây bệnh, giết chết vật chủ không có lợi bởi điều đó sẽ ngăn chúng có thể phát triển và lan truyền. Tuy nhiên, nếu một tổ chức sinh vật có thể sống sót trong thời gian dài bên ngoài vật chủ, chúng sẽ tiến hóa để trở nên nguy hiểm hơn. Năm 2017, Wise và cộng sự tìm thấy bằng chứng di truyền cho thấy vi khuẩn có khả năng sử dụng chiến thuật trên để tồn tại bền bỉ hơn và mang độc lực cao hơn các loài khác.

Để sống sót qua thời gian dài, vi sinh vật tiến vào trạng thái sinh dưỡng cho tới khi chúng tiếp xúc với vật chủ lần nữa. Đối với Aspergillus, chúng sẽ ở dạng bào tử. Nấm Aspergillus có thể sống trên thi thể cũng như vật chất phân hủy và từng được phát hiện trên các xác ướp Ai Cập cổ đại khác.

Nhiễm độc Aspergillus cũng là nguyên nhân góp phần dẫn tới cái chết của ít nhất 3 nạn nhân của lời nguyền xác ướp. Dù không thể xác định chắc chắn, nhiễm nấm Aspergillus có thể là câu trả lời về mặt khoa học cho lời nguyền của vua Tutankhamun.

Mời quý độc giả xem video: Ai Cập mở nắp quan tài chứa xác ướp người phụ nữ còn nguyên vẹn suốt 3000 năm| VTV24.

Lê Trang (theo Newsweek)