Bảo vệ môi trường vùng giáp ranh

Ô nhiễm kéo dài

Những năm qua, người dân ở các thôn của xã Vân Hà (Việt Yên) và một số tổ dân phố của thị trấn Nham Biền (trước là xã Thắng Cương và thị trấn Nham Biền, huyện Yên Dũng) liên tục phản ánh tình trạng ô nhiễm không khí và nguồn nước mặt sông Cầu do nước thải chưa được xử lý từ các nhà máy, xí nghiệp sản xuất giấy Khu công nghiệp Yên Phong (Bắc Ninh) xả qua sông Ngũ Huyện Khê và cống tiêu Đặng Xá ra sông Cầu. Người dân thị trấn Nham Biền còn phản ánh tình trạng khói bụi, mùi hôi khó chịu phát tán từ khu xử lý rác đặt tại thôn Đồng Sài, xã Phù Lãng, thị xã Quế Võ (Bắc Ninh). Người dân các xã Tư Mại, Yên Lư, Đồng Việt, Đồng Phúc (Yên Dũng) phản ánh tình trạng Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại (Hải Dương) hoạt động phát tán khói, bụi than ra môi trường xung quanh.

Cá bị chết trên đoạn sông qua thị trấn Nham Biền (Yên Dũng) ngày 3/4/2024.

Theo kết quả quan trắc đánh giá chất lượng nước sông Cầu của Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) năm 2023 tại một số vị trí như: Xã Vân Hà (gần cống tiêu Đặng Xá), cầu Như Nguyệt, cầu Yên Lư, khu vực sông qua xã Thắng Cương cũ... cho thấy đều bị ô nhiễm. Cụ thể là một số thông số như BOD5, COD, DO, TSS, Cadmi, Amoni, Nitrit... có mức ô nhiễm dao động từ 1,05 - 9,92 lần. Trong đó, vị trí có chất lượng nước rất xấu là khu vực sông gần cống tiêu Đặng Xá. Nguyên nhân sông Cầu khu vực qua thị xã Việt Yên, huyện Yên Dũng bị ô nhiễm được xác định là do nước thải từ sông Ngũ Huyện Khê của Bắc Ninh chảy ra và các tỉnh đầu nguồn chảy về và từ các khu dân cư, đô thị, nhà máy ven sông thải ra. Quan trắc chất lượng không khí tại nhiều vị trí trên địa bàn tỉnh cơ bản nằm trong giới hạn cho phép. Riêng các khu vực gần Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại và khu xử lý rác thải Phù Lãng bị ô nhiễm.

Phát biểu tại buổi họp báo mới đây, ông Ngô Văn Xuyên, Phó Giám đốc Sở TN&MT khẳng định, vấn đề ô nhiễm khu vực giáp ranh giữa tỉnh Bắc Giang và các tỉnh Bắc Ninh, Hải Dương nêu trên đã kéo dài nhiều năm nay. Tuy nhiên, do chủ thể gây ô nhiễm nằm ngoài địa bàn tỉnh Bắc Giang nên việc giải quyết gặp nhiều khó khăn, chưa có giải pháp hữu hiệu xử lý dứt điểm.

Cần sự vào cuộc quyết liệt

Được biết, để bảo vệ môi trường khu vực giáp ranh liên tỉnh, thời gian qua, Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Sở TN&MT tăng cường phối hợp, trao đổi với hai tỉnh Bắc Ninh, Hải Dương và các tỉnh xung quanh để xử lý vấn đề ô nhiễm do khói bụi, nước mặt khu vực giáp ranh, liên tỉnh.

Nước từ khu xử lý rác thải Đồng Sài (Bắc Ninh) chảy ra sông Cầu có màu đen. Ảnh chụp ngày 3/4/2024.

Năm 2023, trước phản ánh của người dân một số xã của huyện Yên Dũng và đề nghị của cơ quan chuyên môn tỉnh Bắc Giang, Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường đã kiểm tra, phát hiện ống khói trong dây chuyền sản xuất của Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại thải bụi và khí thải có chứa các thông số môi trường thông thường vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải, gây ô nhiễm. Với vi phạm này, Nhà máy đã bị xử phạt hành chính gần 4 tỷ đồng, buộc thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả, hạn chế ảnh hưởng tiêu cực ra các khu dân cư xung quanh.

Tỉnh Bắc Ninh đã kiểm tra, xử lý nhiều doanh nghiệp sản xuất giấy xả nước thải chưa qua xử lý ra môi trường. Năm 2022, tỉnh này đã bố trí kinh phí xây dựng lò đốt rác tại khu xử lý Đồng Sài đưa vào hoạt động. Theo đó, tình trạng phát tán khói bụi, mùi hôi tuy có giảm so với trước đây nhưng chưa triệt để.

Theo phản ánh của lãnh đạo xã Vân Hà, những ngày mưa lớn, phía Bắc Ninh mở cống xả thải nhiều thì nước sông Cầu đoạn qua địa bàn xã lại chuyển màu lạ, kèm theo theo mùi rất khó chịu. Ông Nguyễn Ngọc Lân, Chủ tịch UBND thị trấn Nham Biền (Yên Dũng) cũng thông tin: Tình trạng ô nhiễm nước sông Cầu; khói bụi, mùi hôi phát tán từ khu vực xử lý rác Đồng Sài có giảm hơn trước nhưng nguy cơ ô nhiễm còn cao. Gần đây nhất, những ngày cuối tháng 3 và đầu tháng 4, trên sông Cầu đoạn qua thị trấn đã 2 lần xảy ra tình trạng cá chết trắng và nước có mùi hôi cả đoạn dài hơn 1 km. Theo người dân địa phương, nguyên nhân đợt cá chết những ngày cuối tháng 3 có thể vẫn do nước bị ô nhiễm từ sông Ngũ Huyện Khê chảy ra sông Cầu xuôi xuống đến Yên Dũng. Nhưng đợt cá chết những ngày đầu tháng 4 mới đây người dân nghi vấn do các nhà máy, doanh nghiệp sản xuất phía bên Phù Lãng xả nước thải chưa qua xử lý ra môi trường. Vì khu vực cá bị chết chỉ xảy ra trong phạm vi khoảng 1 km đoạn qua địa bàn thị trấn. Đoạn phía giáp thị xã Việt Yên không xảy ra tình trạng này.

Ngày 3/4, cùng lãnh đạo UBND thị trấn Nham Biền mục sở thị khu vực xử lý rác thải Đồng Sài phát hiện có đường rãnh dẫn nước thải màu đen chảy từ khu vực bãi rác qua cống đê ra sông Cầu. Ngoài ra, phía xã Phù Lãng, khu vực bên kia sông đối diện với tổ dân phố Thắng Lợi Hạ của thị trấn Nham Biền có một trang trại chăn nuôi lợn quy mô lớn, có dấu hiệu xả nước thải chưa qua xử lý ra sông. Quan sát thấy, từ khu trang trại này có 2 đường ống nhựa lớn chạy ra tận mép sông Cầu. Các đường ống này vào ban ngày khi thủy triều lên thì ngập trong nước, cuối chiều con nước rút mới lộ ra. Một người dân ở thị trấn Nham Biền làm nghề đánh cá trên đoạn sông cho hay: “Thường cứ 7-8 giờ sáng hằng ngày, trang trại này bắt đầu xả nước thải nhiều. Mỗi lần xả đều thấy chất thải của lợn theo nước trôi ra sông kèm theo mùi hôi thối rất khó chịu”.

Người dân các khu vực giáp ranh bị ô nhiễm lo lắng, bức xúc nếu tình trạng này kéo dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, môi trường sống. Từ đó mong muốn cơ quan chuyên môn tỉnh Bắc Giang tiếp tục quan tâm phối hợp với các tỉnh bạn thực hiện quyết liệt hơn nữa các giải pháp bảo vệ môi trường khu vực giáp ranh liên tỉnh. Đặc biệt cần thường xuyên phối hợp kiểm tra việc chấp hành pháp luật về môi trường trên địa bàn, qua đó kịp thời phát hiện, xử lý hiệu quả các trường hợp vi phạm để răn đe. Cùng đó, báo cáo, đề xuất Bộ TN&MT chủ trì giải quyết, xử lý dứt điểm vấn đề ô nhiễm môi trường sông, môi trường không khí liên tỉnh, bảo đảm sức khỏe cộng đồng dân cư.

Tuấn Dương