Báo động rác và hệ lụy từ rác

Một bãi rác ở thành phố Dumaguete, Philippines. Ảnh: GREENPEACE

Tác hại khôn lường

Theo Chương trình Môi trường LHQ (UNEP), tình trạng ô nhiễm sẽ ngày càng gia tăng, nhất là ở các vùng hiện vẫn xử lý rác thải bằng cách đổ đống và đốt. Đây đều là những hành động làm tăng khí thải gây hiệu ứng nhà kính, tăng nguy cơ hóa chất độc hại xâm nhập vào đất, nguồn nước và không khí. Nếu không có hành động khẩn cấp, đến năm 2050, khối lượng rác thải toàn cầu có thể lên đến 3,8 tỷ tấn, vượt xa các mức dự báo trước đó. Nghiên cứu của UNEP cũng chỉ ra khối lượng rác kể trên kéo theo gánh nặng kinh tế cao gấp đôi, có thể lên đến 640 triệu USD vào năm 2050 (từ mức 361 triệu USD năm 2020). Con số này đã tính tới những những chi phí ẩn liên quan việc xử lý rác kém hiệu quả dẫn tới ô nhiễm, suy giảm sức khỏe và biến đổi khí hậu.

Theo Giám đốc điều hành UNEP Inger Andersen, tốc độ thải rác tỷ lệ thuận với tăng trưởng GDP và nhiều nước phát triển kinh tế nhanh chóng cũng đang phải chật vật vì gánh nặng từ lượng rác thải ngày càng tăng. Bà cho rằng báo cáo của UNEP có thể giúp các chính phủ trong thực hiện các nỗ lực kiến tạo những xã hội bền vững hơn và đảm bảo hành tinh “khỏe” cho các thế hệ sau.

Giải pháp

Báo cáo do UNEP và Hiệp hội rác thải rắn (ISWA) phối hợp thực hiện, vừa cung cấp hướng dẫn vừa kêu gọi hành động để tìm kiếm các giải pháp. Các giải pháp bao gồm giảm rác thải ngay từ đầu và cải thiện chất lượng các phương thức xử lý và phân loại rác. Nếu có các biện pháp hiệu quả, chi phí do rác thải gây ra trên toàn cầu mỗi năm có thể giảm xuống còn 270 tỷ USD vào năm 2050. Thậm chí, LHQ lưu ý mục tiêu này có thể nâng cao hơn, bằng cách chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn, trong đó phát triển kinh tế không đồng nghĩa là rác thải tăng.

Nền kinh tế tuần hoàn là nền kinh tế trong đó tài nguyên được sử dụng càng lâu càng tốt, thay vì lấy từ Trái đất, sử dụng một lần và thải bỏ ở bãi rác. Việc chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn, chú trọng tránh lãng phí và thực hành kinh doanh bền vững được coi là con đường tiềm năng không những giảm thiểu chi phí mà còn đạt được lợi nhuận ròng 108,5 tỷ USD hàng năm.

Báo cáo nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về nỗ lực phối hợp toàn cầu để cải tổ các hoạt động quản lý chất thải, kêu gọi các bên liên quan ở mọi cấp độ, từ các ngân hàng phát triển đa quốc gia và chính phủ đến các đô thị, doanh nghiệp và người dân địa phương, áp dụng các chiến lược quản lý và giảm thiểu chất thải toàn diện.

HẠNH CHI tổng hợp