Bài 2: Lấy phiếu tín nhiệm ở Quốc hội Khóa XIII

Kết quả lấy phiếu tín nhiệm lần thứ nhất

Chiều 10.6.2013, Quốc hội tiến hành lấy phiếu tín nhiệm. Trong số 49 chức danh lãnh đạo chủ chốt của bộ máy nhà nước có 47 chức danh tham gia lấy phiếu tín nhiệm lần này, còn 2 chức danh khác chưa được lấy phiếu do thời gian thực thi nhiệm vụ, quyền hạn chưa đủ (mới dưới một năm). Con số 47 chức danh bao gồm: Khối Chủ tịch nước 2, khối Quốc hội 17 (lãnh đạo Quốc hội 5, thành viên khác của Ủy ban Thường vụ Quốc hội 12), khối Chính phủ 26 (gồm 5 lãnh đạo Chính phủ, 21 Bộ trưởng, Trưởng ngành), khối Tư pháp 2. Kết quả của từng chức danh (từng người) đã được công bố tại phiên họp toàn thể sáng 11.6, sau đó được công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Tại Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội Khóa XIII, lần thứ hai tiến hành lấy phiếu tín nhiệm đối với 50 chức danh do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn, ngày 15.11.2014

Theo số liệu chính thức được đăng tải trên Trang tin điện tử Quốc hội Việt Nam hồi 14h15’29’’ ngày 11.6.2013 cho thấy: Về định tính, kết quả phản ảnh khá phù hợp với tình hình thực tiễn về mức độ tín nhiệm của từng chức danh. Không phải cứ “quyền cao, chức trọng”, có điều kiện “vận động hành lang” là được nhiều phiếu tín nhiệm cao và ngược lại. Thực tế, ĐBQH rất khách quan, chân thành, đầy đủ trách nhiệm, có bản lĩnh, độc lập suy nghĩ và quyết định. Về định lượng, Phiếu có 3 mức: “Tín nhiệm cao”, “tín nhiệm” và “tín nhiệm thấp”.

Cộng cả 2 mức “tín nhiệm cao” và “tín nhiệm”, thì tất cả 47 chức danh (người) đều đạt quá bán từ “tín nhiệm” trở lên, người cao nhất tới 97,59%, người đạt thấp nhất cũng được 56,63%, không có chức danh nào đạt bằng hoặc dưới 50% so với tổng số ĐBQH. Song giữa người đạt cao nhất và người đạt thấp nhất cách nhau tới 40,96%, nghĩa là cùng đạt mức độ tín nhiệm trở lên nhưng khá chênh lệch. Có 43/47 chức danh đạt từ 70% trở lên, trong đó: khối Chủ tịch nước 2/2, khối Quốc hội 17/17, khối Chính phủ 22/26, khối Tư pháp 2/2. Còn 4 chức danh đạt dưới 70% (trong đó có lãnh đạo chủ chốt cơ quan hành pháp) là điều rất đáng suy nghĩ.

Chỉ tính riêng mức “tín nhiệm cao”, các chức danh đạt từ 50% (250 phiếu) trở lên chỉ có 18/47 (38,3%) chức danh, trong đó: khối Chủ tịch nước có 2/2, khối Quốc hội 14/17, khối Chính phủ 2/26, khối Tư pháp không. Các số liệu này nói lên rằng, để đạt được mức “tín nhiệm cao” thì còn nhiều gian nan, đòi hỏi các chức danh (nhất là các chức danh hành pháp) phải nâng cao tinh thần trách nhiệm hơn nữa, phải có sự nỗ lực phấn đấu, bứt phá vượt bậc đem lại những kết quả thiết thực “trông thấy” mới có hy vọng đạt đến “tín nhiệm cao”.

Đáng lưu ý là, có 10 chức danh có số phiếu “tín nhiệm thấp” quá nhiều, từ 99 phiếu (20%) trở lên, tất cả đều thuộc khối Chính phủ, gồm người đứng đầu và 9 Bộ trưởng, Trưởng ngành.

Thời gian 10 năm qua đi, nhìn lại càng thấy mức độ đáng tin cậy của việc lấy phiếu tín nhiệm lần đầu. Nhiều chức danh có số phiếu “tín nhiệm cao” và “tín nhiệm” chiếm tỷ lệ lớn, sau lần lấy phiếu tín nhiệm thứ nhất vẫn tiếp tục phát huy, phát triển tốt. Một số chức danh có số phiếu “tín nhiệm thấp” quá nhiều thì “dừng bước” hoặc bị kỷ luật, thậm chí có những trường hợp rơi vào vòng lao lý (phải xử lý hình sự)...

Kết quả lấy phiếu tín nhiệm lần thứ hai

Là lần thứ hai nên công tác chuẩn bị tốt hơn, chu đáo hơn. Từng chức danh được lấy phiếu, ngoài bản báo cáo việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình, còn có bản kê khai tài sản và thu nhập cá nhân để các đại biểu xem xét, đánh giá. Đây là tài liệu khá quan trọng, là một trong những căn cứ để xem xét mức độ tín nhiệm của mỗi chức danh.

Sáng 15.11.2014, theo chương trình Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội đã tiến hành lấy phiếu tín nhiệm lần thứ 2 đối với 50 chức danh trong bộ máy nhà nước ở Trung ương. Chiều cùng ngày, Ban kiểm phiếu đã công bố kết quả. Sau đó các phương tiện thông tin đại chúng đã đồng loạt đăng tải kết quả đã được công bố tại phiên họp Quốc hội. Theo số liệu của Thông tấn xã Việt Nam đăng trên Tạp chí Cộng sản điện tử hồi 22h31’ ngày 15.11.2014 cho thấy: Trong 50 chức danh gồm có: Khối Chủ tịch nước 2, khối Quốc hội 18, khối Chính phủ 26, khối Tư pháp 2 và Kiểm toán Nhà nước 1.

Khoảng cách thời gian giữa hai lần lấy phiếu tín nhiệm chỉ gần một năm rưỡi kể từ tháng 6.2013 đến tháng 11.2014, song tinh thần trách nhiệm của phần lớn những người nắm giữ các chức danh trong bộ máy các cơ quan nhà nước được Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn đã có sự chuyển biến khá tích cực, bứt phá vươn lên rõ ràng.

Cũng với cách tính toán như lần trước, cộng 2 mức “tín nhiệm cao” và “tín nhiệm” thì tất cả 50 chức danh (người) đều đạt quá bán từ “tín nhiệm” trở lên; chức danh đạt cao nhất tới 98,19%, chức danh thấp nhất cũng đạt 61,37% (khoảng cách giữa 2 chức danh đạt cao nhất và thấp nhất được thu hẹp, lần trước là 40,96%, lần này còn 36,82%).

Tất cả 47 chức danh lấy phiếu lần trước, lần này mức độ tín nhiệm đều tăng khá. Có 33/50 chức danh đạt từ 90% trở lên mức “tín nhiệm cao” cộng “tín nhiệm”, trong đó: khối Chủ tịch nước 2/2, khối Quốc hội 17/18, khối Chính phủ 13/26, khối Tư pháp 1/2, Kiểm toán Nhà nước không.

Nhìn chung, mức độ tín nhiệm được nâng lên một cấp độ mới. Các chức danh đạt “tín nhiệm cao” (từ 300 phiếu trở lên) lần đầu có 7 người, lần này tới 19 người, gấp hơn 2,7 lần (các chức danh lần đầu vẫn giữ vững, số phiếu lần này còn cao hơn lần trước nhiều, người đứng đầu lần thứ nhất đạt 95,6%, lần thứ hai lên tới 98,2%); còn người xếp cuối cùng, lần thứ nhất chỉ gần 58%, thì lần thứ 2 lên 61,4%.

Tác động tích cực của lần lấy phiếu tín nhiệm thứ 2 được nâng cao rõ rệt: Lần lấy phiếu tín nhiệm thứ nhất đã phản ánh sáng rõ hiện trạng của sự tín nhiệm trong các khối chức danh, trong đó không ít người băn khoăn, lo lắng về sự tín nhiệm còn thấp đối với nhiều chức danh thuộc lĩnh vực hành pháp, nhất là đối với người đứng đầu... Đúng là “con số nói lên tất cả”. Các chức danh đạt mức “tín nhiệm cao” (từ 300 phiếu trở lên) thuộc Chính phủ, lần trước chỉ có 1 người, lần này lên tới 7 người (trong đó có cả chức danh người đứng đầu cơ quan hành pháp với mức phiếu “tín nhiệm cao” gấp 1,52 lần so với lần đầu, còn phiếu “tín nhiệm thấp” đã giảm từ 160 phiếu xuống còn 68 phiếu). Lần đầu chỉ có 6/26 (23%) chức danh của Chính phủ đạt từ 90% mức phiếu “tín nhiệm cao” cộng “tín nhiệm”, lần này tới 13/26 (50%). Đặc biệt với một chức danh trưởng ngành, lần trước là người xếp cuối cùng trong các chức danh thuộc Chính phủ (thứ 26) và cũng là người cuối cùng trong số 47 chức danh về mức độ tín nhiệm, thì lần thứ 2 chức danh này thuộc nhóm đạt từ 90% trở lên với mức “tín nhiệm cao” cộng “tín nhiệm”, và là chức danh xếp thứ 2 trong 26 chức danh thuộc Chính phủ có mức “tín nhiệm cao”...

Mặc dù vẫn còn 7 chức danh có số phiếu “tín nhiệm thấp” từ 100 phiếu trở lên, song kết quả này phản ảnh bước tiến bộ khá dài trong thời gian ngắn của lĩnh vực hành pháp. Minh chứng là trước đó, trong các ngày 30 và 31.10.2014, thảo luận tình hình kinh tế - xã hội năm 2014, Quốc hội đã nhất trí ghi nhận và đánh giá cao về những tiến bộ trong lãnh đạo, quản lý, điều hành của Chính phủ. Sau lần lấy phiếu tín nhiệm thứ nhất, Chính phủ, các thành viên Chính phủ đều thấy rõ mức độ tín nhiệm còn “khiêm tốn” và trách nhiệm to lớn của mình trước Quốc hội, trước đồng bào và cử tri cả nước nên đã có sự chuyển biến phấn đấu bứt phá ngoạn mục trong công việc.

Chuyển biến tích cực của tất cả các chức danh trong bộ máy nhà nước nói chung, trong các cơ quan hành pháp nói riêng hoàn toàn sát đúng với mục đích của việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm mà Nghị quyết số 35/2012/QH13 ngày 21.11.2012 của Quốc hội đã chỉ rõ, “giúp cho người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm thấy được mức độ tín nhiệm của mình để phấn đấu, rèn luyện, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động”.