ASPI Strategis: Australia nên phòng ngừa khi đặt cược vào sản xuất pin

Trong ảnh: Trung tâm thương mại ở Sydney, Australia. Ảnh: THX/ TTXVN

Theo trang mạng ASPI Strategist, trong khi Australia chắc chắn duy trì được đàtăng trưởng xuất khẩu các khoáng sản chủ chốt phục vụ sản xuất pin, nhưng kế hoạchchuyển hướng sang sản xuất pin ở trong nước của Chính phủ Australia đòi hỏi cácdoanh nghiệp phải vượt qua các rào cản về mở rộng quy mô kinh doanh, tài chínhvà quan hệ với người tiêu dùng.

Doanh số bán pin lithium-ion toàn cầu hiện đạt khoảng 50 tỷ USD/năm và sự chiếmlĩnh nhanh chóng của xe điện là yếu tố giúp thúc đẩy sự tăng trưởng liên tục vềdoanh số trên. Theo một báo cáo mới nhất của công ty nghiên cứu và tư vấnAdamas Intelligence, tổng công suất pin trên các phương tiện được bán ra trêntoàn cầu vào nửa cuối năm 2022 đạt mức kỷ lục 291,7 GWh, cao hơn 64% so với mộtnăm trước đó.

Hai nhà sản xuất pin hàng đầu của Trung Quốc, CATL và BYD, cùng với LGIndustries của Hàn Quốc đang chiếm 2/3 doanh số bán pin trên toàn cầu. Trong số10 nhà sản xuất pin lớn chiếm khoảng 90% doanh thu, có 4 nhà sản xuất của TrungQuốc, 3 nhà sản xuất của Hàn Quốc và 2 nhà sản xuất của Mỹ.

Các nhà sản xuất lớn hiện đang xây dựng các nhà máy tại một số nước, trong đócó Malaysia, Mexico và Brazil. Australia là một trong số các quốc gia, bao gồmCanada và Anh, được chính phủ đặt ra các chương trình phát triển cho ngành sảnxuất pin của riêng mình.

Hãng xe điện Tesla và BYD (hãng sản xuất cả pin và xe điện nổi tiếng của TrungQuốc) cho đến nay là những khách hàng lớn nhất trên thị trường, tổng công suấtpin trên các phương tiện mà hai hãng bán ra trong năm ngoái bằng 15 đối thủ cạnhtranh gần nhất của họ cộng lại.

Báo cáo của Adamas Intelligence nhấn mạnh khu vực châu Á-Thái Bình Dương, chủ yêúlà Trung Quốc, đang đóng vai trò chính đối với động lực tăng trưởng. Tổng côngsuất pin trên các phương tiện được bán ra ở khu vực này chiếm 60% tổng công suấttrên toàn cầu trong nửa cuối năm 2022, trong khi thị phần ở châu Âu là 24% và củaMỹ là 15%.

Bất chấp các quy định phong tỏa nghiêm ngặt nhằm ngăn chặn COVID-19 ở Trung Quốc,tăng trưởng doanh số bán xe điện ở châu Á-Thái Bình Dương là 53%, so với 21% ởMỹ và 19% ở châu Âu. Công suất trang bị cho xe điện đang tăng nhanh hơn so vơídoanh số bán xe, trong bối cảnh xe điện thuần túy đã vượt qua xe hybrid (loạiphương tiện sử dụng song song 2 loại động cơ, cả động cơ đốt trong và động cơđiện).

Mặc dù thị trường pin đang phát triển nhanh chóng, nhưng quy mô phát triển thịtrường và mức độ tập trung của các nhà cung cấp là những rào cản cần vượt qua.

Điển hình cho những nỗ lực thâm nhập thị trường đầy tham vọng là trường hợp củaNorthvolt, một công ty khởi nghiệp của Thụy Điển do các cựu giám đốc điều hànhcủa Tesla thành lập. Northvolt được hỗ trợ nhờ các mối quan hệ với các công tycông nghiệp và ô tô hàng đầu của châu Âu, qua đó công ty này đã huy động được 8tỷ USD vốn ban đầu. Công ty đã được Liên minh châu Âu (EU) hỗ trợ, nhưng vơíquy mô chưa lớn so với sự hỗ trợ từ Mỹ.

Northvolt đã hoàn tất lắp đặt một nhà máy ở khu vực phía Bắc Thụy Điển với chiphí 4,2 tỷ USD, trong đó có việc tận dụng nguồn năng lượng Mặt Trời và thủy điệngiá rẻ, đồng thời công ty này đang liên doanh với Volvo để xây dựng một nhà máykhác cũng ở Thụy Điển.

Một nhà máy thứ 3 lẽ ra đã được xây dựng ở Đức, nhưng đang có khả năng được lắpđặt ở Mỹ để tận dụng nguồn hỗ trợ từ Chính phủ Mỹ theo luật biến đổi khí hậu mơiớ̉ nước này. Northvolt cho biết các khoản hỗ trợ từ Mỹ dự kiến trị giá 8 tỷ USDcho suốt “vòng đời” của nhà máy, trong đó Chính phủ Mỹ chi trả tới 1/3 chi phívận hành. Công ty tự hào đã nhận được số lượng đơn đặt hàng mua pin trước với tổngtrị giá 50 tỷ USD.

Một công ty liên doanh khác trong lĩnh vực sản xuất pin có nhiều triển vọng làcông ty Tsingshan Industries của Trung Quốc. Công ty đang kiểm soát gần 30% sảnlượng nickel tinh chế trên thế giới và ngày càng tập trung vào các vật liệu chấtlượng cao phục vụ sản xuất pin.

Trường hợp trên là một ví dụ về việc chuyển dần từ khai thác nguyên liệu thôsang sản xuất pin, đây chính là mong muốn của Chính phủ Australia. Tsingshan làmột công ty đổi mới quan trọng trong lĩnh vực chế biến nickel và đang phát triểncông nghệ kết hợp nickel với sắt, công nghệ đang được triển khai ở Indonesia.

Tsingshan đang liên doanh với Nickel Industries - công ty khai thác mỏ hàng đâùcủa Indonesia - để xây dựng một nhà máy trị giá 2,3 tỷ USD nhằm cung cấp vật liêụnickel chất lượng cao cho công ty con chuyên về pin của mình.

Theo tờ The Financial Times, công ty con về pin của Tsingshan đã chiếm 6% thịphần tại Trung Quốc và sẽ tự phát triển tại Hồng Kông vào cuối năm nay. Với việcnhận được sự hỗ trợ từ các nhà sản xuất ô tô của nhà nước Trung Quốc là SAICMotor, Tsingshan sẽ có được một sự đảm bảo về doanh số bán ra.

Australia là nhà cung cấp lithium lớn nhất thế giới, chiếm gần một nửa lượnglithium xuất khẩu trên toàn cầu. Chính phủ Australia dự báo doanh thu xuất khâủlithium của nước này sẽ tăng hơn gấp 3 lần, lên hơn 16 tỷ AUD (10,7 tỷ USD),trong năm tài chính 2022–2023. Lượng nickel mà Australia cung cấp chiếm 5% nguồncung trên toàn cầu. Australia còn có trữ lượng cobalt, vanadium, mangan vàgraphite (than chì), tất cả đều là thành phần trong pin.

Phát biểu tại Câu lạc bộ Báo chí quốc gia hồi đầu năm nay, Thủ tướng AustraliaAnthony Albanese cho biết: “Tôi muốn đảm bảo rằng chúng tôi sử dụng lithium vànickel và các sản phẩm khác mà chúng tôi đang có để sản xuất pin tại đây. Đó làmột phần trong tầm nhìn kinh tế quốc gia trong tương lai”.

Bộ trưởng Công nghiệp Australia Ed Husic nhận định nhu cầu về pin dự kiến sẽtăng gấp 10 lần trong thập kỷ tới.

Theo ông Ed Husic, đó là lý do tại sao điều này lại quan trọng khi Australia cầnphải tận dụng cơ hội để trở thành nhân tố chính trong sản xuất và xuất khẩu pintrên thế giới. Ông cho biết: “Australia có trữ lượng lớn các nguyên vật liêụquan trọng để sản xuất pin và có năng lực nghiên cứu và đổi mới mạnh mẽ. Bằngcách phát huy những điểm mạnh này, Australia có thể chiếm lĩnh vị trí của mìnhtrong chuỗi cung ứng pin toàn cầu vốn có tiềm năng lợi nhuận cao”.

Tài liệu tham vấn về chiến lược quốc gia về pin của Chính phủ Australia dẫnphân tích của công ty nghiên cứu thị trường BloombergNEF (BNEF) cho thấy đếnnăm 2035, giá trị nguyên vật liệu được khai thác ở Australia sẽ đạt 11 tỷ AUD,giá trị nguyên liệu thô được tinh chế thành các sản phẩm hóa chất sẽ đạt 44 tyẢUD, trong khi thành phần nguyên liệu trong các sản phẩm pin được sử dụng sẽchiếm 271 tỷ AUD và ngành sản xuất tế bào pin đạt 387 tỷ AUD.

Thách thức đối với Australia là lĩnh vực sản xuất pin sẽ trở thành một ngànhkinh doanh hàng hóa, với doanh thu đạt được trên cơ sở chi phí thấp nhất tínhtheo thông số nhất định về mật độ năng lượng và công suất lưu trữ. Trong sản xuấthàng hóa, hoạt động mở rộng quy mô kinh doanh đóng vai trò rất quan trọng để giảmgiá thành đơn vị.

Chìa khóa để đạt được quy mô kinh doanh mở rộng, trong khi ngành sản xuất pinđang trong giai đoạn tăng trưởng nhanh chóng, chính là bao tiêu (underwrite)thông qua các mối quan hệ đối tác với khách hàng cuối, như Northvolt vàTsingshan đã làm.

Sẽ rất khó để Australia đạt được quy mô sản xuất có thể cạnh tranh với Trung Quốcnếu không thiết lập các mối quan hệ đối tác khách hàng. Chắc chắn sẽ có nhữngcơ hội thích hợp cho những công ty khởi nghiệp dám nghĩ dám làm, nhưng sẽ có nhữngrủi ro đối với những người chơi nhỏ trong một lĩnh vực do những “gã khổng lồ”thống trị.

Trọng tâm phù hợp với Australia là tập trung xử lý các nguyên liệu thô củamình, trong đó có sự hỗ trợ của chính phủ trong việc đầu tư vào tinh chếnickel, lithium và cobalt./.

Lê Đạt (P/v TTXVN tại Sydney)