Amazon loay hoay tìm kiếm trụ cột tăng trưởng mới

Sau khi xây dựng thành công ba trụ cột kinh doanh gồm bán lẻ trực tuyến, chương trình thành viên cao cấp Amazon Prime và dịch vụ điện toán đám mây AWS, Amazon chưa đạt được mục tiêu xây dựng trụ cột thứ tư. Ảnh: WSJ

Hiệu ứng Amazon

Amazon đã đầu tư hàng tỉ đô la Mỹ vào một loạt lĩnh vực mới và thu hút sự quan tâm của Phố Wall trong suốt chặng đường đó. Trong những năm qua, mỗi khi có thông tin Amazon đang bước vào một đấu trường mới, giá cổ phiếu của tập đoàn này sẽ tăng và cổ phiếu của các đối thủ cạnh tranh tiềm năng sẽ giảm. Đó là dấu hiệu cho thấy các nhà đầu tư tin rằng Amazon sẽ định hình lại một góc khác của thế giới kinh doanh.

Ba trụ cột kinh doanh hiện nay của Amazon là thị trường bán lẻ trực tuyến, chương trình thành viên Amazon Prime và đơn vị điện toán đám mây, chiếm gần 90% doanh thu của công ty.

Amazon Prime tạo ra doanh thu 25 tỉ đô la hàng năm. Chương trình này cung cấp dịch vụ giao hàng nhanh chóng, miễn phí, quyền truy cập vào phim, nhạc và phim truyền hình cũng như các lợi ích khác. Các thành viên Prime ở Mỹ trả phí 139 đô la mỗi năm và đóng góp phần lớn vào doanh số bán hàng của Amazon. Prime có hơn 200 triệu thành viên trên toàn thế giới.

Với trụ cột thứ tư, “chúng tôi sẽ một công ty hoàn toàn khác”, CEO Andy Jassy của Amazon nhấn mạnh tại một cuộc họp báo năm ngoái.

Tuy nhiên, gần như tất cả các quyết định đặt cược lớn của Amazon, bao gồm việc đột phá vào lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, mua sắm trực tiếp, giải trí và phần cứng hiện vẫn chưa trở thành những hoạt động kinh doanh hùng mạnh và có lợi nhuận.

Một số nhà phân tích và nhà đầu tư bắt đầu mất kiên nhẫn vì cho rằng đó là những nỗ lực rời rạc của Amazon, chủ yếu mang lại kết quả thất vọng. Câu hỏi đặt ra là liệu Amazon có còn xứng đáng với danh tiếng về khả năng mở rộng không ngừng và không giới hạn hay không.

Mỗi khi Amazon lấn sang sang ngành kinh doanh mới, “Hiệu ứng Amazon” ngay lập tức ập đến đến Phố Wall, gây ra những phản ứng mạnh mẽ trên thị trường.

Chẳng hạn vào 6-2017, Amazon thông báo sẽ mua chuỗi cửa hàng bán lẻ thực phẩm tươi Whole Foods Market. Giá cổ phiếu của chuỗi siêu thị thực phẩm hàng đầu nước Mỹ như Kroger, Walmart,Target lao dốc sau tin tức này.

Một năm sau, Amazon mua công ty khởi nghiệp bán dược phẩm trực tuyến PillPack. Các nhà đầu tư lập tức bán tháo cổ phiếu của các nhà bán lẻ thuốc như CVS và Walgreens Boots Alliance, cùng với các nhà phân phối thuốc như McKesson và Cardinal Health.

Dưới đây là những lĩnh vực mà Amazon đã dành nhiều tâm huyết và kỳ vọng sẽ trở thành trụ cột tăng trưởng thứ 4.

Hệ thống cửa hàng trực tiếp

Bất chấp những thành công vang dội của Amazon trong lĩnh vực mua sắm trực tuyến và điện toán đám mây, các giả định cho rằng Amazon sẽ đạt được kết quả tương tự trong các ngành khác mà tập đoàn bước chân vào vẫn chưa được chứng minh là đúng.

Thương vụ thâu tóm Whole Foods Market trị giá 13,7 tỉ đô la của Amazon là một phần quan trọng trong kế hoạch lớn hơn nhằm mở rộng hệ thống cửa hàng trực tiếp ở Mỹ. Điều đó bao gồm việc xây dựng các cửa hàng bán sách, cửa hàng tiện lợi không quầy thu ngân Amazon Go, cửa hàng tạp hóa Amazon Fresh và cửa hàng sản phẩm cao cấp 4-Star.

Trong sáu năm kể từ đó, nỗ lực mở rộng của Amazon đã chậm lại hơn dự kiến. Công ty đã đóng cửa hệ thống cửa hàng sách và cửa hàng 4-Star trên toàn quốc đồng thời dừng hoạt động nhiều cửa hàng Amazon Go. Ngoài ra, công ty cũng tạm dừng mở cửa hàng Amazon Fresh mới.

Theo tiết lộ của các cựu nhân viên, Amazon gặp nhiều thách thức với trong tham vọng mở rộng hoạt động bán lẻ trực tiếp. Chẳng hạn, thực phẩm đôi khi bị hư hỏng tại các cửa hàng Amazon Fresh, một phần vì Amazon không có kinh nghiệm xử lý các mặt hàng dễ hư thối. Doanh thu của ba trụ cột kinh doanh của Amazon đều tăng khoảng 40% hoặc hơn trong giai đoạn từ năm 2020 đến năm 2022. Tuy nhiên, doanh số bán hàng tại các đơn vị cửa hàng trực tiếp tăng chưa đến 20% trong cùng kỳ.

Thiết bị phần cứng

Năm 2014, Amazon trình làng thiết bị loa thông minh Amazon Echo, có sự hỗ trợ của trợ lý ảo Alexa. Sản phẩm đã tạo ra thành công ngay lập tức và tiếp nối thành công của máy đọc sách điện tử Kindle. Điều này tạo thêm động lực để Amazon quyết tâm trở thành nhà sản xuất phần cứng.

Tuy nhiên, kể từ khi Echo ra mắt, các đối thủ cạnh tranh khác nhanh chóng ra mắt các thiết bị tương tự khiến thị phần của Amazon trong lĩnh vực loa thông minh suy giảm. Lĩnh vực kinh doanh thiết bị phần cứng của Amazon, đôi khi đạt được thành công nhờ các sản phẩm như camera an ninh Ring nhưng lại có nhiều lần công bố những sản phẩm không được ưa chuộng, chẳng hạn robot gia đình và nhiều thiết bị theo dõi sức khỏe khác.

Năm ngoái, Wall Street Journal đưa tin, đơn vị kinh doanh phần cứng của Amazon lỗ hàng tỉ đô la trong những năm gần đây.

Amazon cho biết, vẫn tập trung vào phát minh và thử nghiệm trong hoạt động kinh doanh thiết bị. Doanh số loa và màn hình thông minh của Amazon tăng vọt trong những năm gần đây khi thị trường phát triển. Tuy nhiên, các đối thủ cạnh tranh đã gặm nhấm thị phần thống trị một thời của Amazon.

Quảng cáo

Một vài nỗ lực mới của Amazon đã phát triển thành những lĩnh vực kinh doanh đáng gờm. Ví dụ, phân khúc quảng cáo của tập đoàn đã nhanh chóng nổi lên như một đối thủ cạnh tranh với Google và Meta,với doanh thu tăng gần gấp đôi trong giai đoạn 2020-2022, lên mức 37,7 tỉ đô la.

Theo hãng nghiên cứu thị trường Insider Intelligence, Amazon chiếm gần 12% doanh thu quảng cáo kỹ thuật số của Mỹ trong năm 2022, cải thiện đáng kể so với mức khoảng 4% của 5 năm trước đó. Tuy nhiên, phần lớn doanh thu quảng cáo lại tập trung vào quảng cáo tìm kiếm trên nền tảng mua sắm trực tuyến của Amazon.

Chăm sóc sức khỏe

Chăm sóc sức khỏe là lĩnh vực mà CEO Andy Jassy rất kỳ vọng. Một số khoản đầu tư ban đầu của Amazon trong lĩnh vực này không thành công, bao gồm Haven, một liên doanh với Berkshire Hathaway và JPMorgan Chase dừng hoạt động sau ba năm hoạt động.

Dịch vụ chăm sóc sức khỏe từ xa có tên gọi Amazon Care cũng đã đóng cửa vào năm ngoái. Tháng 7-2022, Amazon sa thải khoảng 80 nhân viên ở mảng kinh doanh dược phẩm.

Nỗ lực gần đây nhất của Amazon là chi 3,9 tỉ đô la để thâu tóm 1Life Healthcare, công ty điều hành dịch vụ chăm sóc sức khỏe cơ bản One Medical. Thương vụ thâu tóm đánh dấu một canh bạc lớn khác của Amazon trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe vì One Medical đang thua lỗ nặng nề trước khi Amazon mua lại.

Phát sóng trực tuyến

Amazon cũng đã chi mạnh tay cho ngành giải trí, điều mà người sáng lập Jeff Bezos rất quan tâm. Amazon đã đầu tư hàng tỉ đô la để biến dịch vụ phát trực tuyến Prime Video thành đối thủ cạnh tranh với Netflix, bao gồm sản xuất bộ phim truyền hình nhiều tập “Chúa tể của những chiếc nhẫn”, công chiếu vào tháng 9 -2022 và tiêu tốn khoảng 715 triệu đô la cho mùa đầu tiên.

Khoản chi lớn đã giúp dịch vụ phát trực tuyến của Amazon có được lượng khán giả đáng kể. Amazon đã thực hiện nhiều chương trình được các nhà phê bình khen ngợi. Tuy nhiên, nhà đầu tư cho biết, không rõ mảng kinh doanh có thực sự thành công hay không. Prime Video là ưu đãi được bao gồm trong gói thành viên cao cấp Amazon Prime, trong đó, lợi ích chính là giao hàng miễn phí.

Logistics

Mảng kinh doanh logistics của Amazon là một điểm sáng. Đơn vị này chủ yếu xử lý các gói hàng của Amazon, quy mô đã phát triển tương đương với hai người khổng lồ trong lĩnh vực giao hàng là UPS và FedEx.

Amazon đang tiếp tục đầu tư sâu vào lĩnh vực logistics và nỗ lực đẩy nhanh tốc độ giao hàng khi triển khai nhiều hình thức giao trong ngày. Amazon ngày càng có nhiều nhà kho, máy bay, xe tải đường dài.

Đế chế logistics giúp Amazon kiếm được nguồn thu nhập khổng lồ từ hoạt động giao hàng cho các bên bán hàng thứ ba, vốn chiếm hơn 20% tổng doanh thu hàng năm của công ty.

Amazon cũng đang có những nỗ lực mới hơn tuy đến nay vẫn chưa được chứng minh thành công nhưng CEO Jassy, nhấn mạnh đây là trụ cột thứ tư tiềm năng.

Những nỗ lực nào gồm dự án kinh doanh internet vệ tinh, được đặt tên là Project Kuiper, và mảng kinh doanh xe taxi tự lái thông qua một công ty con có tên gọi Zoox. Cả hai dự án này đều đòi hỏi chi phí đầu tư cao nhưng có thể mang lại những đột phá về công nghệ và nguồn khách hàng mới. Amazon cho biết, công ty cũng tập trung vào đổi mới trí tuệ nhân tạo.

Tuy nhiên, một số nhà đầu tư và nhà phân tích cho rằng Amazon có thể đang có quá nhiều mối quan tâm. Nhà phân tích Mark Shmulik của AB Bernstein nhận định, Amazon “đơn giản là đang theo đuổi quá nhiều ý tưởng”.

Ông lo ngại những ý tưởng yếu kém hơn sẽ làm tiêu hao nguồn lực vốn và “sự tập trung vào những sáng kiến thực sự mang tính đột phá mà chỉ Amazon mới có thể làm được”. Nhà phân tích này kêu gọi Amazon thắt chặt chiến lược đồng thời nên tập trung vào các thế mạnh như logistics để thúc đẩy sự đổi mới.

Theo WSJ

Khánh Lan