Ai sẽ trở thành Tổng thống Iran sau khi ông Ebrahim Raisi tử nạn?
Truyền thông Iran xác nhận Tổng thống Ebrahim Raisi đã thiệt mạng trong vụ tai nạn trực thăng ngày 19/5. Hiến pháp Iran có quy định nêu rõ những điều sẽ xảy ra trong trường hợp tổng thống mất năng lực hoặc qua đời khi đang tại nhiệm.
Truyền thông Iran xác nhận Tổng thống Ebrahim Raisi và Ngoại trưởng Hossein Amir-Abdollahian đã thiệt mạng trong vụ tai nạn trực thăng ngày 19/5. Chiếc trực thăng chở các quan chức hàng đầu của Iran bị rơi khi băng qua địa hình đồi núi trong sương mù dày đặc trong hành trình đến thành phố Tabriz của Iran sau lễ khánh thành đập Qiz Qalasi ở biên giới Iran-Azerbaijan.
Theo hiến pháp Iran, Phó Tổng thống thứ nhất Mohammad Mokhber, 69 tuổi, sẽ tạm thời đảm nhận chức vụ tổng thống.
Phó Tổng thống Iran Mohammad Mokhber (áo đen) đón Quốc vương Oman Haitham bin Tariq tại sân bay Mehrabad ở Tehran, ngày 28/5/2023. Ảnh: Reuters
Ông Mokhber là một nhân vật chính trị dày dạn kinh nghiệm và có mối quan hệ chặt chẽ với Lãnh đạo tối cao Ali Khamenei.
Trước khi được bổ nhiệm làm phó tổng thống, ông Mokhber đã có 14 năm làm giám đốc Setad - một tập đoàn kinh tế hùng mạnh chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực từ thiện.
Setad được thành lập theo lệnh của Lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ruhollah Khomeini, chịu trách nhiệm bán và quản lý tài sản bị bỏ không trong thời kỳ hỗn loạn sau Cách mạng Hồi giáo năm 1979, phần lớn số tiền thu được dành cho mục đích từ thiện.
Một hội đồng bao gồm ông Mokhber, Chủ tịch Quốc hội Mohammad Baqer Qalibaf và Bộ trưởng Tư pháp Ghollamhossein Mohseni Ezhei được giao nhiệm vụ tổ chức một cuộc bầu cử tổng thống trong vòng 50 ngày.
Quá trình này phải được Lãnh đạo tối cao Khamenei chấp thuận. Ông Khamenei đã trấn an người dân Iran rằng các vấn đề nhà nước sẽ không bị gián đoạn.
Ông Mohammad Mokhber, sinh ngày 1/9/1955, là một nhân vật có ảnh hưởng sâu sắc trong lĩnh vực chính trị và kinh tế của Iran. Ông đảm nhận vai trò Phó Tổng thống thứ nhất vào năm 2021.
Tại Iran, chức vụ phó tổng thống thứ nhất là một vị trí được bổ nhiệm chứ không phải do dân bầu. Phó tổng thống đảm nhận một số quyền hạn của thủ tướng sau khi chức thủ tướng bị bãi bỏ vào năm 1989.
Iran có một số phó tổng thống được bổ nhiệm đồng thời và các phó tổng thống chủ yếu làm thành viên nội các. Người có vai trò quan trọng nhất trong số các phó tổng thống Iran là ông Mohammad Mokhber.
Năm 2010, Liên minh châu Âu đã đưa ông Mokhber vào danh sách trừng phạt vì bị cáo buộc liên quan đến các hoạt động tên lửa đạn đạo và hạt nhân. EU đưa ông Mokhber khỏi danh sách này vào năm 2012.
Năm 2013, Bộ Tài chính Mỹ đã đưa Setad và 37 công ty nằm trong sự kiểm soát của cơ quan này vào danh sách các thực thể bị trừng phạt.
Theo Reuters, ông Mokhber là thành viên trong phái đoàn Iran đến thăm Moscow vào tháng 10/2023 và đã đồng ý cung cấp tên lửa đất đối đất và UAV cho Nga. Phái đoàn khi đó còn có hai quan chức cấp cao của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran và một quan chức của Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao.
