Biến đổi khí hậu ảnh hưởng nghiêm trọng tới não bộ hơn chúng ta tưởng

Bộ não con người cũng cần khí hậu mát mẻ, xanh tươi

Trong một bài báo đăng trên tạp chí The Lancet Neurology, nhóm nghiên cứu từ trường UCL nhấn mạnh tính cấp thiết trong việc hiểu tác động của biến đổi khí hậu đối với những người mắc bệnh thần kinh - để từ đó bảo vệ sức khỏe của họ và ngăn chặn những nguy cơ ngày càng trầm trọng.

Sau khi xem xét 332 bài báo được xuất bản trên toàn thế giới từ năm 1968 đến năm 2023, nhóm nghiên cứu, dẫn đầu bởi Giáo sư Sanjay Sisodiya (Viện Thần kinh học thuộc UCL), cho biết họ dự đoán quy mô tác động của biến đổi khí hậu đối với các bệnh thần kinh là đáng lo ngại.

Họ đã xem xét 19 tình trạng hệ thần kinh khác nhau, được lựa chọn trên cơ sở nghiên cứu Gánh nặng bệnh tật toàn cầu năm 2016, bao gồm đột quỵ, đau nửa đầu, bệnh Alzheimer, viêm màng não, động kinh và bệnh đa xơ cứng.

Nhóm nghiên cứu cũng phân tích tác động của biến đổi khí hậu đối với một số rối loạn tâm thần nghiêm trọng nhưng phổ biến, gồm có lo âu, trầm cảm và tâm thần phân liệt.

Giáo sư Sisodiya, đồng thời là Giám đốc nghiên cứu về gien của Hiệp hội về bệnh Động kinh và là thành viên sáng lập của Nhóm nghiên cứu về tác động của Biến đổi Khí hậu đối với Động kinh, cho biết: “Có bằng chứng rõ ràng về tác động của khí hậu đối với một số tình trạng não, đặc biệt là đột quỵ và nhiễm trùng hệ thần kinh.

Sự biến đổi khí hậu được chứng minh là có ảnh hưởng đến các bệnh về não bao gồm nhiệt độ cực trị (cả thấp và cao) và sự thay đổi nhiệt độ lớn kéo dài trong ngày. Nhiệt độ ban đêm có thể đặc biệt quan trọng, vì nhiệt độ cao suốt đêm có thể làm gián đoạn giấc ngủ. Giấc ngủ kém có thể làm trầm trọng thêm một số tình trạng về não”.

Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng tỷ lệ nhập viện, tai biến hoặc tử vong do đột quỵ có sự gia tăng ở môi trường có nhiệt độ cao hoặc trong các đợt nắng nóng.

Trong khi đó, nhóm nghiên cứu tuyên bố rằng những người mắc chứng sa sút trí tuệ dễ bị tổn hại do nhiệt độ quá cao (ví dụ như bệnh liên quan đến sốc nhiệt hoặc hạ thân nhiệt) và các hiện tượng thời tiết (ví dụ như lũ lụt hoặc cháy rừng), vì suy giảm nhận thức có thể hạn chế khả năng thích ứng hành vi của họ với những thay đổi của môi trường.

Các nhà nghiên cứu viết: “Việc giảm nhận thức về rủi ro đi kèm với việc giảm khả năng tìm kiếm sự giúp đỡ hoặc giảm thiểu các hành động đề phòng tác hại tiềm ẩn, chẳng hạn như việc uống nhiều hơn khi thời tiết nóng hoặc điều chỉnh cách ăn mặc".

Các nhà nghiên cứu cho biết: “Tính nhạy cảm này càng trở nên trầm trọng hơn bởi tình trạng suy nhược, đa bệnh lý và các loại thuốc an thần. Theo đó, sự thay đổi nhiệt độ lớn, những ngày nóng bức và các đợt nắng nóng kéo dài dẫn đến gia tăng tỷ lệ nhập viện và tử vong liên quan đến chứng mất trí nhớ”.

Ngoài ra, tỷ lệ mắc bệnh, nhập viện và nguy cơ tử vong do các rối loạn sức khỏe tâm thần cũng có liên quan đến nhiệt độ môi trường tăng, biến động nhiệt độ hằng ngày hoặc nhiệt độ cực nóng và lạnh.

Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng khi các hiện tượng thời tiết bất lợi ngày càng nghiêm trọng và nhiệt độ toàn cầu ngày càng tăng lên, người dân sẽ phải đối mặt với các yếu tố môi trường ngày càng tồi tệ.

Trước đây, một số nghiên cứu cho rằng vấn đề biến đổi khí hậu có thể chưa đủ nghiêm trọng để ảnh hưởng đến tình trạng não bộ. Nhưng với diễn biến khí hậu như hiện tại thì các kết quả nghiên cứu trước có thể sẽ không còn phù hợp.

Nhóm của trường UCL cho rằng các nghiên cứu về vấn đề này cần được cập nhật và xem xét không chỉ tình trạng biến đổi khí hậu hiện tại mà còn cả tương lai.

Giáo sư Sisodiya cho biết: “Nghiên cứu của chúng tôi đang diễn ra trong bối cảnh điều kiện khí hậu ngày càng xấu đi một cách đáng lo ngại. Công việc này sẽ cần phải duy trì sự linh hoạt và tích cực nếu muốn tìm ra thông tin hữu ích cho tất cả. Hơn nữa, có rất ít nghiên cứu ước tính về hậu quả sức khỏe đối với những bệnh về não trong các kịch bản khí hậu trong tương lai. Điều đó khiến việc lập kế hoạch trong tương lai trở nên khó khăn”.

Giáo sư Sisodiya nói thêm: “Tất cả những lo lắng về khí hậu là một ảnh hưởng bổ sung có khả năng còn trầm trọng hơn: xuất hiện nhiều tình trạng não có liên quan đến nguy cơ rối loạn tâm thần cao hơn, gồm cả lo lắng. Và tình trạng đa bệnh lý như vậy có thể làm phức tạp thêm tác động của biến đổi khí hậu và sự thích nghi cần thiết để bảo vệ sức khỏe. Nhưng có những hành động chúng ta có thể và nên thực hiện ngay bây giờ”.

Dù Giáo sư Sisodiya không nói hành động cụ thể đó là gì nhưng chúng ta đều biết đó trước hết phải là giảm khí thải nhà kính để ngăn chặn biến đổi khí hậu.

Anh Tú